مقالات

می‌خوانده‌اند و در جغرافیایی که دربرگیرندهٔ ایران امروز و سرزمین‌هایی که از دیدگاه تاریخی بخشی از ایران بزرگ (ایرانشهر) بوده‌است زیسته‌اند. گاه تاریخ ایران را از ورود آریایی‌ ها که نام ایران نیز از ایشان گرفته شده‌است، به فلات ایران آغاز می‌کنند. ولی این به این معنی نیست که فلات ایران تا پیش از ورود آریایی ها خالی از سکنه یا تمدن بوده‌است. پیش از ورود آریاییان به فلات ایران تمدنهای بسیار کهنی در این محل شکفته و پژمرده شده بودند و تعدادی نیز هنوز شکوفا بودند.

تاریخ ایران را اصولا به دو بخش کلی تاریخ ایران قبل از اسلام و تاریخ ایران بعد از اسلام تقسیم می کنند که اینها خود نیز به بخش های کوچکتری تقسیم می شوند.

تاریخ ایران قبل از اسلام:
خود به سه بخش تقسیم می شود:
-ایران قبل از آریایی ها
-مهاجرت آریایی ها به ایران
-ایران باستان

تاریخ ایران قبل از آریایی ها
پیش از آریائی‌ها اقوام گوناگونی در قسمت‌های مختلف فلات ایران می‌زیسته‌ اند.در تاریخ ایران قبل از آریایی ها تمدن‌های شهر سوخته (در سیستان)، تمدن ایلام (در شمال خوزستان)، تمدن جیرفت (در کرمان)، تمدن ساکنان تپه سیلک (در کاشان)، تمدن اورارتو (در آذربایجان)، تپه گیان (در نهاوند) و تمدن کاسی‌ها (در کرمانشاه و لرستان) و تپورها در تبرستان (مازندران) در سرزمین ایران بودند.

بزرگ‌ترین تمدن تاریخ ایران دولت عیلام بوده است که سرزمین آنها در جنوب غربی ایران و کمابیش مطابق با خوزستان بوده است. پایتخت عیلام شهر شوش بوده که آثار مربوط به آنها در این شهر پیدا شده است. ظاهراً بخش‌های مختلف در عیلام حکومت‌های جداگانه و هر یک پادشاهان مربوط به خود را داشته‌اند.

این چهار منطقه اَوان، اَنشان، سیمش و شوش بوده‌اند. دولت عیلام غالباً با دولت‌های بیشتر تکامل یافتهٔ بین‌النهرین یعنی سومری‌ها، اکدی‌ها، بابلی‌ها و آشوری‌ها در جنگ بوده است. این دولت در دوره‌ای از تاریخ ایران از بزرگ‌ترین نیروهای این منطقه شد. از زمان پیدایش امپراتوران ایران (۵۵۰‌ق‌م) عیلام از ولایات خراجگزار ایران شد. شهر شوش در این زمان نیز شهر ثروتمند و با شکوهی بود. زبان عیلامی یکی از سه زبانی بوده است که متون سلطنتی ایران به آن زبان‌ها نگاشته می‌شده است.

مهاجرت‌ آریایی‌ها به ایران
آریایی ها شعبهٔ وسیعی از نژاد سفید هستند که سرزمین اولیهٔ آنها احتمالاً از شمال دریای سیاه و خزر تا حوالی رودهای سیحون و جیحون بوده است. آنها بعدها بخشی به اروپا و دسته‌هائی به سمت ایران و هند حرکت کرده‌اند. در نتیجه به اقوام آسیائی و زبان آنها، هند و اروپائی گفته می‌شود. آریائی‌ به معنی شریف است. آریائی‌های هند و ایران مدت‌ها با هم می‌زیسته‌اند و پس از مدت‌ها از هم جدا شدند و تا قبل از جدا شدن، افسانه‌ها و سازمان اجتماعی و زبان مشترکی داشتند.

در کتاب های تاریخ ایران زمان آمدن آریایی‌ ها به ایران را برخی ۲۰۰۰ سال ق‌م و بعضی قرن ۱۴ ق‌م تا قرن ۶ ق‌م نوشته اند. آریایی‌ ها هنگامی که به فلات ایران رسیدند، در ابتدا مردمان بومی را قلع و قمع کردند ولی سپس آنها را به‌کار گرفتند. آریائی‌ها پس از ورود به ایران به طوایف مختلف تقسیم شدند که مهم‌ترین آنها مادها و پارت‌ها و پارس‌ها هستند. نام ایران از اسم آریایی‌ ها گرفته شده و به‌ معنی سرزمین آریایی است.

تاریخ ایران باستان

تاریخ ایران باستان را دوران تشکیل دولت ماد تا پایان حکومت ساسانیان و حمله اعراب به ایران دانسته اند.

مادها حدود ۷۰۸تا ۵۵۰ق‌م
مادها قومی ایرانی بودند از تبار آریایی که در بخش غربی فلات ایران ساکن شدند. سرزمین مادها دربرگیرنده بخش غربی فلات ایران بود. سرزمین آذربایجان در شمال غربی فلات ایران را با نام ماد کوچک و بقیهٔ ناحیه زاگرس را با نام ماد بزرگ می‌شناختند. پایتخت ماد هگمتانه است آنها توانستند در اوایل قرن هفتم قبل از میلاد اولین دولت تاریخ ایران را تأسیس کنند. دولت ماد در ۵۵۰ پیش از میلاد به دست کوروش منقرض شد و سلطنت ایران به پارسی‌ها منتقل گشت.

هخامنشیان – ۵۵۰ تا ۳۳۰ ق‌م
هخامنش جدّ این خاندان، قبیله‌های پارس را تحت فرمان خود درآورد. پس از او چیش‌پش، پسرش در ناحیهٔ انشان (شرق شوشتر) به شاهی رسید. بعدها آنها پاسارگاد را مرکز خود قرار دادند. تا زمان کوروش سوّم (بزرگ)، شش پادشاه از این خاندان حکومت کردند.

منبع:/https://www.tasvirezendegi.com